Spis treści
Wielu kierowców nie wyobraża sobie już dzisiaj prowadzenia samochodu bez ABS-u, zwłaszcza w warunkach zimowych. Nazywany z angielskiego anti-lock breaking system jest elementem układu hamulcowego, który jest obowiązkowo montowany już w każdym pojeździe. Z jego pomocą samochody i motocykle są obarczone o wiele mniejszym ryzykiem wpadnięcia w poślizg przy gwałtownym hamowaniu lub w niedogodnych warunkach atmosferycznych. Jest to możliwe, dlatego że redukuje on znacznie szanse na zablokowanie się kół w trakcie zatrzymywania. Warto wiedzieć, jak działa ten system, aby samochód został zawsze pod Twoją kontrolą.
Co to jest ABS?
Popularny model systemu ABS zbudowany jest ze specjalnych układów, kontrolujących prędkość obrotową każdego z kół. Do tego dochodzą zawory, które mają za zadanie zmniejszać ciśnienie w każdym obwodzie hamowania. W rozbudowanych mechanizmach to działanie przemieszczane jest na każde koło indywidualnie. Elementem sterującym jest komputer, który uruchamia cały system na podstawie aktualnych obrotów kół.
Czujniki odpowiedzialne są za nieprzerwaną analizę sił oddziałujących na samochód. Muszą pobrać sygnał o jakiejkolwiek zmianie z sensorów i wysłać go do sterownika, który skoryguje siłę hamowania. W czasie jazdy bez zatrzymywania zbierane są informacje o prędkości pojazdu. System może później wykorzystać te obliczenia w chwili naciśnięcia pedału hamulca. ABS dokonuje więc autodiagnozy nieprzerwanie. Jest jednym z ważniejszych systemów bezpieczeństwa, gdyż w wypadku jakiejkolwiek awarii zapali odpowiednią lampkę na desce rozdzielczej. Nigdy nie należy lekceważyć takiej usterki. Jeśli świeci się kontrolka, to znaczy, że dalsza jazda może być niebezpieczna, ponieważ samochód nie korzysta dalej z układu ABS. Hamulec będzie w takim wypadku działać bez wspomagania. Problemy, które mogą powodować takie uszkodzenia to m.in.:
- pobranie niespójnych sygnałów z różnych czujników układu,
- zerwanie przewodów od elektrozaworów,
- spadek ciśnienia w układzie spowodowany awarią przewodu hamulcowego.
Jak działa ABS?
Utrata sterowności następuje, gdy koła co najmniej jednej z osi samochodu przestają się obracać. W takim wypadku różnice sił hamowania wprawiają samochód w ruch obrotowy. Jest to zjawisko, które może skutkować dużym niebezpieczeństwem na drodze. ABS jest jednym z pierwszych systemów, które mają za zadanie zniwelować ryzyko takiego zdarzenia. Naśladuje on hamowanie impulsowe o wiele dokładniej, niż może to zrobić kierowca. Przy uniemożliwieniu zablokowania się kół sterowność pojazdu zostaje utrzymana na satysfakcjonującym poziomie. Koła mogą wciąż przenosić naprawdę duże siły poprzeczne przy jednoczesnym zachowaniu przyczepności. Pozwala to na skrócenie drogi hamowania o znaczną odległość.
ABS jest jednym z systemów bezpieczeństwa, które uruchomione zostają w momencie podjęcia pewnego działania przez kierowcę. Jeśli naciśnie on pedał hamulca tak mocno, że jedno z kół zacznie obracać się wolniej od pozostałych, to właśnie wtedy włączy cały układ. ABS zmniejszy na chwilę siłę hamowania tylko konkretnego obwodu. W nowoczesnych rozwiązaniach wykorzystywane są osobne układy na każde koło. W momencie, kiedy obroty zostaną znowu przyspieszone, siła hamowania automatycznie się zwiększy. Takie cykle następują po sobie bardzo szybko. Często nie są odczuwalne przez kierowcę.
Jak poprawnie korzystać z ABS?
Niektórzy kierowcy utrudniają sobie całe zadanie przez wymyślanie różnych technik hamowania, które mają być poprawne przy korzystaniu z układu ABS. Jednak w praktyce system ten jest niesamowicie prosty i nie wymaga żadnych skomplikowanych działań. Podczas awaryjnego hamowania należy naciskać pedał hamulca do oporu i nie zwalniać go aż do całkowitego zatrzymania się samochodu. Taka gwałtowna reakcja zostanie odczytana jako sygnał do możliwie najszybszego i bezpiecznego wyhamowania pojazdu. Zadaniem prowadzącego jest więc tylko zablokowanie kół. Resztą zajmie się technologia. W trakcie procesu odczuwalne są pulsacyjne drgania hamulca. W żadnym wypadku nie można wtedy ściągać z niego nogi. Potencjał całego wspomagania będzie wykorzystany wyłącznie, kiedy pedał będzie stabilnie trzymany.
System zapobiegający blokowaniu kół może funkcjonować nieco inaczej zimą. Różnice będą dostrzegalne zwłaszcza podczas jazdy w trudnych warunkach po oblodzonej drodze. Jest to spowodowane tym, że pompa układu uruchamia się wtedy przy bardzo małych prędkościach już przy lekkim użyciu hamulca. Nietypowym działaniem jest też to, że w takich okolicznościach droga hamowania zostaje wydłużona. Istnieje wtedy duże ryzyko utraty częściowej kontroli nad pojazdem. Z tego powodu należy zachować szczególną ostrożność.
Jakie są korzyści z posiadania systemu ABS w samochodzie?
System ABS umożliwia silne hamowanie awaryjne bez obawy wpadnięcia w poślizg. Jest to zdecydowanie największa zaleta tego układu wspomagania. Montowanie go w samochodach osobowych jest już obowiązkiem w Polsce, a także w całej Unii Europejskiej. Bardzo często stosuje się go również w innych pojazdach, które są w stanie osiągnąć duże prędkości. Oprócz redukcji szans na utratę stabilności auta podczas hamowania ABS zapewnia także:
- skrócenie drogi hamowania,
- utrzymanie jednolitego toru jazdy w trakcie hamowania,
- utrzymanie sterowności pojazdu podczas gwałtownego zatrzymania.
Zawsze należy jednak pamiętać, że sam system nie zagwarantuje kompletnego bezpieczeństwa. Jego skuteczność zależy także od dobrej reakcji kierowcy oraz od stanu technicznego pojazdu. Zużyte bloczki hamulcowe lub inne części mogą wpłynąć bardzo negatywnie na działanie układu. Dlatego nie należy lekceważyć żadnych usterek i wymieniać elementy poddane silnej eksploatacji.
Czy ABS zawsze zmniejsza drogę hamowania?
Niestety skracanie drogi hamowania jest zależne od wielu innych czynników. Jak zostało już wcześniej wspomniane, ABS nie jest tak samo skuteczny w trudnych warunkach atmosferycznych. Luźne nawierzchnie takie jak śnieg, żwir czy piach mogą znacznie zmniejszyć jego efektywność. Na takim podłożu lepszym rozwiązaniem może być całkowite zablokowanie kół. Jednak w takiej sytuacji samochodem może zarzucić, przez co obrana zostanie nieprzewidywalna trajektoria. Z tego powodu układ ABS jest środkiem, który gwarantuje balans pomiędzy stabilnością pojazdu a długością drogi hamowania.
Jakie systemy są zintegrowane z ABS?
Jednym z pierwszych systemów połączonych z ABS jest Acceleration Slip Regulation, czyli ASR. Jest to układ kontroli trakcji, który dba o to, aby koła nie ślizgały się po nawierzchni. Jest on podłączony do tej samej centrali sterującej co ABS. Programy ich działania są więc zapisane w tym samym miejscu i współgrają ze sobą. Ochrona przed poślizgiem ma przede wszystkim zniwelować szanse na obranie złej trakcji w momentach ruszania autem, wjazdu na wzniesienie czy pokonywania zakrętów. System stara się nie dopuszczać do nagłych zmian obrotów silnika, które mogą powodować szarpnięcie w trakcie wykonywania manewrów.
Innym systemem jest ESP, czyli Electronic Stability Program. Pozwala on ustabilizować tor jazdy już po tym, jak samochód wpadnie w poślizg. Początkowo był on tylko wyposażeniem droższych samochodów, ale dzisiaj jest często podstawowym udogodnieniem w popularnych autach osobowych. ESP wykonuje znacznie więcej obliczeń od ABS. Dzięki temu jest w stanie nadać pożądany kierunek jazdy w momencie, gdy czujniki wykryją ślizg wszystkich kół samochodu. Po ustabilizowaniu pojazdu system wyłączy się automatycznie, aby oddać pełną kontrolę w ręce kierowcy.
