Spis treści
Katalizatory samochodowe są nieodzowną częścią układów spalinowych we wszystkich nowych osobówkach. Jest to spowodowane coraz bardziej rygorystycznymi normami, które dotyczą poziomu emisji szkodliwych substancji. Jeszcze niedawno niewiele osób wiedziało, do czego służy katalizator spalin. Jednak postęp technologiczny i rozwój motoryzacji sprawiły, że aut na drodze jest coraz więcej. Dlatego najwięksi producenci zdecydowali się postawić na ekologię, co wymogło zmianę na całym rynku. Dzięki nałożonym ograniczeniom nowe auta są o wiele bardziej przyjazne środowisku, ale także znacznie wydajniejsze. Warto więc wiedzieć, jaką rolę w obecnie dostępnych samochodach odgrywa katalizator spalin.
Katalizator spalin — do czego służy?
Katalizator samochodowy jest jedną z części, które tworzą układ wydechowy. Główną funkcją tego elementu jest zmniejszanie emisji substancji, które mogą być szkodliwe dla środowiska. Poza autami osobowymi stosowany jest także w ciężarówkach, autobusach czy innych pojazdach takich jak wózki widłowe. Cała część z wyglądu przypomina tłumik, ale jest od niego trochę mniejsza, a jednocześnie cięższa. Na pierwszy rzut oka katalizator spalin nie różni się od zwykłej blaszanej puszki. Zawiera jednak pierwiastki, których nie spotyka się w przedmiotach codziennego użytku. Są to m.in. platyna, srebro, pallad i wiele innych.
Jak zbudowany jest katalizator?
Mimo swojego niewielkiego rozmiaru katalizator samochodowy charakteryzuje się skomplikowaną budową. Składa się z czterech głównych elementów, czyli obudowy, nośnika, powłoki pośredniej i powłoki aktywnej katalitycznie. Obudowa jest oczywiście zewnętrzną warstwą, do której doprowadzona jest rura wydechowa. Jest to metalowa, podłużna puszka wypełniona izolacją cieplną. Nośnik jest pierwszą wewnętrzną częścią katalizatora spalin. W przekroju przypomina plaster miodu. Składa się on z wielu kanalików, które umożliwiają swobodny przepływ. Powłoka pośrednia to porowata struktura, która pokrywa całą powierzchnię kanalików. Stanowi też podstawę dla powłoki aktywnej katalitycznie, która wchodzi w reakcje chemiczne ze szkodliwymi substancjami.
Powłoka aktywna katalitycznie wykonana jest z rzadkich i drogich pierwiastków. Z tego powodu część układu wydechowego była częstym celem kradzieży. Wycięty katalizator to źródło np. platyny. Na rynku działają też placówki, które zajmują się skupem zużytych elementów tego typu. Specjaliści, którzy pracują w takich zakładach, są w stanie dokonać precyzyjnej analizy zawartości metali szlachetnych.
Katalizatory samochodowe — rodzaje
Na rynku dostępne są dwa główne rodzaje katalizatorów samochodowych — metalowe oraz ceramiczne. Coraz częściej spotyka się te drugie. Części wykonane z metalu zbudowane są z niezwykle cienkiej taśmy, wykonanej z żaroodpornej, chromoniklowej stali. Przy produkcji używa się także domieszki aluminium. Taśma pokryta jest falistą wstęgą, która zawiera warstwę metali szlachetnych, odpowiadających za oczyszczanie spalin. Katalizatory metalowe charakteryzują się wysoką wytrzymałością na uszkodzenia mechaniczne i odpornością na zmiany temperatur. Są one jednak droższe od ceramicznych zamienników. Dlatego stosuje się je głównie w wyższej klasy pojazdach. Katalizatory samochodowe z wkładem ceramicznym zbudowane są z blokowego rdzenia, który popularnie zwany jest monolitem. Ma on specyficzną strukturę przypominającą plaster miodu. Jest ona stworzona z kanalików, pokrytych pierwiastkami szlachetnymi.
Jaka jest norma emisji spalin?
Normy emisji spalin ustalane są przez Unię Europejską. Ograniczenia motywowane są przede wszystkim troską o środowisko. W opinii ekologów najbardziej szkodliwe są silniki diesla. Dlatego producenci aut muszą cały czas modyfikować swoje rozwiązania, aby dostosować produkty do przepisów. Nie ma od tego żadnych wyjątków, gdyż wszystkie pojazdy zostają poddane specjalnym testom. Dopiero po kontroli mogą trafić na rynek. Mierzona jest głównie emisja tlenku węgla, węglowodorów oraz tlenku azotu.
Należy pamiętać, że wprowadzane normy emisji spalin dotyczą tylko pojazdów, które dopiero pojawiają się na rynku. Prawno nie działa wstecz, więc nie można zmieniać zasad dla samochodów wyprodukowanych przed powstaniem ograniczeń. Dlatego nie musisz sprawdzać, ile pali twoje auto. Jeśli chcesz przeprowadzić test dla zaspokojenia własnej ciekawości, to większość nowszych aut wyposażona jest w dymomierz. Taki sprzęt pozwala zmierzyć parametry emisji tlenku węgla czy węglowodorów. Norma powinna być też określona w dowodzie rejestracyjnym pojazdu.
Uszkodzenia katalizatora — przyczyny
Warto pamiętać, że oczyszczenia wymagają nie tylko gazowe produkty spalania, ale także wytwarzane cząstki stałe. W silnikach o zapłonie samoczynnym duży problem stanowią fragmenty sadzy, które są niebezpieczne dla zdrowia. Dlatego konieczną do przeprowadzenia procedurą jest filtracja mechaniczna. Stałe elementy osiadają na porowatych włóknach, które są podatne na zapychanie. Z tego powodu wymagają częstej regeneracji lub wymiany. Uszkodzenia katalizatora samochodowego powodowane są też przez:
- awarię układu zapłonowego,
- wjazd autem w głęboką kałużę,
- uszkodzenia mechaniczne,
- źle ustawiony kąt wyprzedzania zapłonu,
- starzenie się silnika.
Jakie są objawy zepsutego katalizatora spalin?
W większości przypadków części nie psują się nagle. Zazwyczaj usterki dają o sobie znać stopniowo podczas normalnej eksploatacji. Z tego powodu warto wiedzieć, jakie są objawy uszkodzonego katalizatora samochodowego. Problemem, na który należy zwrócić uwagę, jest niepoprawne funkcjonowanie silnika. Jeśli katalizator spalin zaczyna się zużywać, to kierowca może usłyszeć charakterystyczny dźwięk. Przypomina on grzechotanie lub dzwonienie. Na desce rozdzielczej znajduje się też kontrolka, która powinna zaświecić się w razie awarii.
Oczyszczanie katalizatora samochodowego – co to jest?
Najprostszą opcją pozbycia się wadliwego katalizatora spalin jest jego wymiana. Jednak istnieje też dużo tańsze rozwiązanie, które może przedłużyć żywotność tej części. Mianowicie można spróbować ją oczyścić. Niektórzy decydują się też na całkowite wycięcie katalizatora samochodowego. Taki zabieg zmniejsza spalanie i poprawia osiągi pojazdu, jednak naraża układ wydechowy na trudne warunki pracy. Brak części może też skutkować sporymi problemami podczas kontroli policyjnej. Dlatego oczyszczanie jest zdecydowanie mniej ryzykowną metodą. Polega na udrożnieniu filtra urządzenia i wzbogaceniu go w mieszankę pozytywnych pierwiastków.
