Czym jest zmiana biegów?
Zmiana biegów to czynność, która polega na przełączaniu różnych przełożeń skrzyni biegów w pojazdach mechanicznych, głównie w celu dostosowania pracy silnika do aktualnie wymaganej mocy i prędkości obrotowej. W zależności od konstrukcji, rozróżniamy skrzynie manualne, automatyczne, półautomatyczne oraz CVT (o stałym promieniu). W przypadku manualnej skrzyni biegów, kierowca za pomocą dźwigni zmiany biegów (zwanej potocznie lewarem), w połączeniu ze sprzęgłem, samodzielnie wybiera odpowiedni bieg. Natomiast w skrzyniach automatycznych proces ten jest zautomatyzowany i sterowany przez elektronikę pojazdu.
Jak działa zmiana biegów w skrzyni manualnej?
W skrzyniach manualnych zmiana biegów wymaga koordynacji między sprzęgłem, a lewarem zmiany biegów. Sprzęgło służy do czasowego rozłączenia przekazu mocy z silnika na skrzynię biegów, aby umożliwić jej płynną zmianę. Kiedy pedał sprzęgła jest wciśnięty, kierowca może przesunąć dźwignię biegów w odpowiednie miejsce, co umieszcza skrzynię w innym przełożeniu. Po zmianie biegu i stopniowym zwolnieniu pedału sprzęgła, moc z silnika jest znowu przekazywana na koła poprzez nowo wybrane przełożenie. Aby jazda była płynna i ekonomiczna, ważne jest odpowiednie dopasowanie momentu zmiany biegów do aktualnych warunków ruchu oraz charakterystyki pracy silnika.
Zmiana biegów w skrzyniach automatycznych
W skrzyniach automatycznych cały proces zmiany biegów odbywa się bez bezpośredniego udziału kierowcy, który jedynie ustawia dźwignię selektora w żądany tryb pracy (np. Drive, Reverse, Park). Zmianę biegów determinuje elektronika pojazdu, która bierze pod uwagę wiele czynników, takich jak prędkość obrotowa silnika, obciążenie, prędkość pojazdu czy nawet styl jazdy. Skrzynie te stosują różne metody zmiany przełożeń – od klasycznych skrzyń hydraulicznych z konwerterem momentu obrotowego, przez skrzynie dwusprzęgłowe, które łączą cechy manualnych i automatycznych układów, aż po nowoczesne przekładnie CVT, które za pomocą systemu pasów i kół pasowych zapewniają płynną i ciągłą zmianę przełożeń bez typowych dla innych skrzyń ‘skoków’ między poszczególnymi biegami.
